Welke factoren beïnvloeden de dynamische energieprijzen?

Wanneer je een dynamisch energiecontract hebt, krijg je te maken met schommelingen in de prijs. Die prijs wordt bepaald op de groothandelsmarkt. Deze markt wordt ook wel de EPEX SPOT-markt genoemd. En dat is een complexe omgeving, waar veel factoren samenkomen die de prijzen van elektriciteit en gas beïnvloeden. In dit artikel gaan we dieper in op hoe de markt werkt en vertellen we meer over de factoren die de dynamische energieprijzen beïnvloeden. 

Hoe werkt de EPEX SPOT-markt? 

De EPEX Spotmarkt is de plek waar producenten van elektriciteit, energieleveranciers, importeurs, exporteurs en grote verbruikers samenkomen. Het is de elektriciteitsbeurs waar dagelijks voor elk uur van de volgende dag elektriciteit wordt verhandeld. Op deze markt wordt de prijs van elektriciteit bepaald. 

Hoe werkt het handelen op de markt? 

Elke deelnemer aan deze beurs maakt vooraf een plan. Ze bekijken hoeveel elektriciteit ze verwachten te gebruiken en hoeveel ze kunnen opwekken. Als ze denken meer te gebruiken dan dat ze opwekken, kopen ze het verschil bij. Wekken ze meer op dan nodig? Dan wordt het overschot verkocht. Dit plan noemen we een ‘order’, en elke deelnemer maakt zo’n order voor elk uur van de volgende dag. In totaal doen ze dit dus 24 keer per dag. 

In deze orders geven deelnemers aan hoeveel elektriciteit ze willen kopen of verkopen en tegen welke prijs. Dit hoeft niet, maar kan wel. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat een gascentrale aangeeft alleen te willen produceren als de verkoopprijs boven de 5 cent per kWh ligt.

Vraag en aanbod

Wanneer alle orders zijn gemaakt, worden ze bij elkaar gevoegd. Voor elk uur van de volgende dag wordt bekeken hoeveel elektriciteit mensen willen gebruiken en hoeveel ze willen verkopen. Vervolgens wordt er gezocht naar het punt waar er genoeg elektriciteit is voor iedereen die wil kopen, tegen de laagst mogelijke prijs. Dit is het punt waar vraag en aanbod elkaar vinden. Dit zorgt ervoor dat we niet meer betalen dan nodig is voor de elektriciteit die we gebruiken. 

Merit order-effect

De volgende stap is het rangschikken van de productie op basis van de prijs. De goedkoopste manieren om energie op te wekken mogen als eerst produceren, de duurdere technologieën pas later. De technologie die als laatste wordt ingezet bepaalt de prijs. Dit wordt het ‘merit order-effect’ genoemd. 

Zon- en windenergie zijn het goedkoopst. Bij deze technologieën wordt er geen brandstof verbruikt om elektriciteit te produceren. Daarnaast hoeven er geen uitstootrechten te worden ingekocht, in tegenstelling tot bij andere technologieën. Elektriciteitsproductie op basis van kernsplijting, aardgas, steenkool of olie is veel duurder. Deze technologieën worden dan ook pas later ingezet dan hernieuwbare bronnen. 

In de afbeelding zie je hoe het merit order-effect werkt. Vraag en aanbod worden gematcht door de verschillende soorten energie. De inzet van de gascentrale bepaalt in deze afbeelding de uurprijs. Alle technologieën die goedkoper zijn dan de gascentrale, ontvangen dezelfde prijs en maken dus winst.

Meer energie, lagere kosten

Op de dagen dat de zon schijnt of de wind waait, hebben we veel zonne- en windenergie. Aangezien dit de goedkoopste vorm van energie is, wordt elektriciteit op die dagen goedkoper. Dit gebeurt vooral overdag, in de lente en zomer en in het weekend. Soms is er zelfs zoveel groene energie dat de prijzen negatief worden. Je krijgt dan betaald om elektriciteit te gebruiken!

Wat beïnvloedt de dynamische energieprijzen? 

De prijs van elektriciteit is dus een spel tussen vraag en aanbod, waarbij de grootte van de vraag en de kosten voor het aanbieden van elektriciteit de uiteindelijke prijs bepalen. Er zijn verschillende factoren die de grootte van de vraag beïnvloeden. 

Je kan bijvoorbeeld denken aan seizoenen of welke dag van de week het is. In de zomer wordt de verwarming minder snel aangezet en in het weekend liggen bedrijven stil en zijn er weinig mensen op kantoor. Ook speelt het tijdstip van de dag een rol. In de ochtend wordt er in veel huishoudens gedoucht en bij veel bedrijven worden machines weer opgestart.

Er zijn ook veel factoren die de dynamische energieprijzen beïnvloeden. Deze factoren zijn uitgebreider, dus we gaan er een voor een bij langs!

Beschikbaarheid van hernieuwbare opwek

Een factor met directe invloed op de dynamische energieprijzen is de beschikbaarheid van hernieuwbare opwek. Wanneer er op een dag veel wind waait of de zon veel schijnt, is er een hogere opwek. Dit resulteert vervolgens in meer energie, dus meer aanbod. Hoe meer aanbod, hoe goedkoper de dynamische energieprijzen.

Beschikbaarheid van fossiele capaciteit

Onderhoud en storingen kunnen de productiecapaciteit van fossiele brandstofcentrales verminderen, wat leidt tot een hogere vraag naar alternatieve bronnen. Daarnaast kunnen lage waterstanden het transport van kolen beperken en de beschikbaarheid van koelwater verminderen. Het gevolg hiervan is dat er hogere productiekosten ontstaan voor fossiele brandstoffen. Hierdoor worden de dynamische energieprijzen ook duurder.

Operationele kosten van fossiele centrales

Bij operationele kosten van fossiele centrales kun je denken aan onderhoudskosten, arbeid en de efficiëntie van gebruikte technologieën. Hogere operationele kosten, veroorzaakt door bijvoorbeeld verouderde technologie of de noodzaak tot regelmatiger onderhoud, leiden tot hogere kosten voor energieproductie. Maar ook de werknemers kosten geld: wanneer er weer een loonsverhoging heeft plaatsgevonden, werkt dit ook door in de dynamische energieprijzen.

Kosten van CO2-rechten

Om de uitstoot van CO2 door energieproducenten te beperken, worden er soms extra kosten geheven. Dit zijn dan zogenaamde ‘CO2-rechten’ die onderdeel zijn van het Europese emissiehandelssysteem (EU ETS). De Europese Unie hoopt hiermee de overstap naar duurzame energiebronnen te stimuleren. De prijzen van CO2-rechten kunnen verschillen. Wanneer de prijzen stijgen, zullen logischerwijs ook de dynamische energieprijzen stijgen. 

Is een dynamisch energiecontract wat voor jou? 

Weet je nog niet helemaal of een dynamisch energiecontract bij jou past? In de afbeelding hieronder kun je eenvoudig het verschil zien tussen de verschillende soorten energiecontracten.

Dynamische energie bij ELIX

Er zijn nogal wat factoren die de dynamische energieprijzen beïnvloeden. Ben jij benieuwd hoe jij kunt profiteren van een dynamisch energiecontract? Bereken dan nu jouw energieprijs en kijk wat ELIX voor jou kan betekenen.